Formy opodatkowania

Podatki od dochodów i od obrotów

Każdy przedsiębiorca będzie z pewnością zobowiązany do zapłacenia podatku dochodowego (PIT – dla osób fizycznych lub CIT – dla spółek kapitałowych) od dochodów (przychodów) jakie osiągnie ze sprzedaży produkowanych przez siebie towarów lub z tytułu świadczonych usług.

Sprzedaż towarów i świadczenie usług jest też opodatkowane podatkiem obrotowym VAT. Każdy, kto we własnym imieniu i na własny rachunek rozpocznie sprzedaż towarów bądź świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej, powinien co do zasady naliczać ten podatek. Jednak na początek – dopóki firma ma niewielkie obroty – można korzystać ze zwolnienia od tego obowiązku. Innym podatkiem od obrotu jest akcyza – ta jednak obciąża w zasadzie tylko producentów i sprzedawców wyrobów akcyzowych (takimi są np. alkohole, paliwa, niektóre kosmetyki, a także energia elektryczna).

Podatki od nieruchomości

Przedsiębiorcy, którzy są właścicielami nieruchomości (gruntów, budynków, budowli, lokali) wykorzystywanych na cele działalności gospodarczej płacą też podatek od nieruchomości według dużo wyższych niż zwykli obywatele stawek podatkowych. Podatek ten wpłaca się nie do urzędu skarbowego, a do kasy gminnej (miejskiej). Stawki są różne w różnych gminach (bo to gminy decydują o ich wysokości). Jednak np. za metr kwadratowy budynku zajętego na prowadzenie działalności gospodarczej na pewno nie zapłacimy w 2005 r. więcej niż 17 zł 98 gr (ten górny limit wynika z rozporządzenia ministra finansów).

Innym podatkiem lokalnym jest opłata targowa, którą muszą zapłacić osoby handlujące na targowiskach (tę daninę pobiera na miejscu inkasent). Jej stawki także samodzielnie ustalają gminy (maksymalna wynosi 597,86 zł dziennie).

Podatki od środków transportu

Przedsiębiorcy prowadzący działalność transportową, a także wszyscy inni, którzy posiadają samochody ciężarowe powinni się też liczyć z koniecznością zapłaty podatku od środków transportowych. Podatkowi temu podlegają:

– samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) od 3,5 tony,

– ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o DMC zespołu pojazdów od 3,5 tony,

– przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym mają DMC od 7 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

– autobusy.

Wysokość tego podatku ustalają gminy, jest ona również zróżnicowana w zależności od rodzaju pojazdu.

Podatki od umowy spółki i pożyczki

Osoby, które zakładają spółkę, muszą się liczyć z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy spółki (a raczej wartości wniesionych do niej wkładów, w wysokości 0,5 proc.).

Podatek ten (w wysokości 2 proc.) płaci się także od umowy pożyczki. Jednak pożyczki zaciągnięte na działalność firmy są z niego zwolnione. Zatem pożyczając na ten cel pieniądze lub rzeczy – od osoby fizycznej (członka rodziny, znajomego) – nie trzeba ponosić dodatkowego obciążenia na rzecz fiskusa i to bez względu na wartość tej pożyczki.

Warunkiem zwolnienia z podatku jest jednak udokumentowanie, że pieniądze będące przedmiotem pożyczki zostały przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Jeśli przedmiotem pożyczki są nie pieniądze, lecz rzeczy, również należy udokumentować ich wykorzystanie na potrzeby firmy w tym okresie. Przepisy nie określają przy tym, jak mają wyglądać dokumenty poświadczające wykorzystanie pożyczki. Dopuszczalny jest więc każdy dowód poniesienia wydatku i sfinansowania go ze środków pochodzących z pożyczki bądź zużycia określonych rzeczy (surowców, materiałów) w ramach działalności gospodarczej.

Wybór formy opodatkowania

Każdy początkujący przedsiębiorca musi też podjąć decyzję, w jakiej formie chce się rozliczać z podatku. A ma kilka możliwości. W tym miejscu wspomnimy tylko o tych, dotyczących podatku dochodowego (o wyborze formy opodatkowania podatkiem VAT napiszemy odrębnie).

Na sposób opodatkowania właściciela (lub właścicieli) firmy duży wpływ ma forma organizacyjno-prawna prowadzonej działalności. W zależności od tego, czy jest to działalność indywidualna (prowadzona samodzielnie), czy też w spółce (cywilnej, osobowej spółce handlowej lub w spółce kapitałowej) można skorzystać z pewnych rozwiązań lub nie.

Działalność indywidualna

Przedsiębiorca indywidualny rozlicza się z podatku samodzielnie. Może wybrać jedną z trzech form jego zapłaty:

– kartę podatkową,
– ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
– zasady ogólne.

1. Karta podatkowa

Pierwsza z tych form rozliczenia jest najmniej skomplikowana. Płacąc podatek wg karty podatkowej, nie trzeba bowiem samodzielnie go obliczać, a w związku z tym odpadają uciążliwe obowiązki, jak prowadzenie ksiąg, wypełnianie i składanie deklaracji. Wysokość podatku nie zależy od wielkości uzyskanych dochodów z działalności, lecz od:

– jej rodzaju,
– liczby mieszkańców gminy, na terenie której jest ona prowadzona,
– liczby zatrudnionych pracowników.

Raz w roku ustala ją urząd skarbowy w formie decyzji. Przedsiębiorca musi tylko co miesiąc wpłacać ustaloną kwotę. Jednak nie wszyscy mogą być opodatkowani w ten sposób, a tylko ci, którzy prowadzą drobną działalność handlową, usługową, gastronomiczną.

Aby móc rozliczać się kartą podatkową, trzeba przed rozpoczęciem działalności złożyć w urzędzie skarbowym wniosek o opodatkowanie w tej formie (służy do tego specjalny druk PIT-16). Urząd po jego rozpatrzeniu wydaje decyzję ustalającą wysokość karty na dany rok.

2. Ryczałt ewidencjonowany

Uproszczoną formą rozliczenia z fiskusem jest również ryczałt ewidencjonowany. Podatek ten (w wysokości 20 proc., 17 proc., 8,5 proc., 5,5 proc. lub 3 proc. – w zależności od rodzaju prowadzonej działalności) płaci się od przychodów (wpływów ze sprzedaży towarów i usług), których nie można pomniejszyć o żadne koszty. Ryczałtowiec musi prowadzić uproszczoną księgowość w postaci ewidencji przychodów i wykazywać w niej wszystkie wpływy (należności) z prowadzonej działalności, nie musi natomiast księgować swoich wydatków. Ryczałt oblicza samodzielnie i wpłaca co miesiąc do urzędu skarbowego (w trakcie roku nie wypełnia żadnych deklaracji). Po zakończeniu roku składa zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu i należnego ryczałtu.

Chcąc rozliczać się ryczałtem, trzeba przed rozpoczęciem działalności złożyć w urzędzie skarbowym pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w tej formie. Nie każdy jednak ma do tego prawo. Ryczałtowcami nie mogą zostać m.in. przedsiębiorcy prowadzący apteki, lombardy, kantory, wykonujący niektóre wolne zawody. Ryczałtu nie może również płacić osoba, która była zatrudniona na umowę o pracę, a chce założyć własną firmę i wykonywać na rzecz byłego pracodawcy takie same czynności, jakie w ostatnim czasie wykonywała pracując u niego.

3. Zasady ogólne

Jest to podstawowa i jednocześnie najbardziej skomplikowana forma opodatkowania. Ten, kto przed rozpoczęciem działalności nie złoży wniosku o opodatkowanie kartą podatkową bądź oświadczenia o wyborze ryczałtu, musi rozliczać się właśnie w ten sposób.

Podatek płaci się w tym przypadku od faktycznie uzyskanego dochodu. Aby ustalić dochód, trzeba od przychodów z działalności odjąć koszty jej prowadzenia (wydatki z nią związane). Dlatego wszystkie przychody i koszty należy wykazywać w specjalnej ewidencji, zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów (przy działalności o większych rozmiarach – jeśli przychody osiągną co najmniej równowartość 800 tys. euro – konieczne jest prowadzenie ksiąg rachunkowych).

W zależności od wielkości osiągniętego dochodu stawka podatku wynosi 19 proc., 30 proc. lub 40 proc. Rozliczający się na zasadach ogólnych musi samodzielnie obliczać miesięczną zaliczkę na podatek i wpłacać ją do urzędu skarbowego. Musi też składać deklarację na zaliczkę miesięczną na formularzu PIT-5 (chyba że wybrał uproszczony tryb wpłacania zaliczki, ale nie jest to możliwe w przypadku osób rozpoczynających działalność). Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje jednak dopiero od miesiąca, w którym dochód z działalności, pomniejszony o niektóre odliczenia (m. in. składki ZUS, darowizny), przekroczył kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (w 2005 r. jest to 2790 zł). Dopóki podstawa opodatkowania jest niższa niż 2790 zł, nie składa się też deklaracji PIT-5. Po zakończeniu roku, w terminie do 30 kwietnia, należy złożyć zeznanie roczne na odpowiednim formularzu.

Przedsiębiorcy – w zamian za rezygnację z pewnych przywilejów – mogą też skorzystać z opodatkowania swoich dochodów – bez względu na ich wielkość – według najniższej 19 proc. stawki (czyli tzw. podatkiem liniowym). Wystarczy złożyć stosowne oświadczenie w urzędzie skarbowym. Osoba, która wybierze ten sposób opodatkowania, nie może rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, korzystać z ulg innych niż odliczenie składek na ZUS i składki zdrowotnej. Płaci też zaliczki na podatek od pierwszej zarobionej złotówki (nie ma w tym przypadku kwoty wolnej od podatku) i składa miesięczne deklaracje na formularzu PIT-5L. Rozliczać się w ten sposób mogą zarówno osoby kontynuujące działalność, jak i „świeżo upieczeni” przedsiębiorcy. Rozliczenia według 19 proc. podatku nie mogą wybrać jedynie te osoby, które w ramach swej działalności gospodarczej chcą świadczyć usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jakie w ostatnim czasie (w roku podatkowym lub w roku poprzednim) wykonywały w ramach stosunku pracy.

źródło: www.firma.egospodarka.pl